Czy warto montować piorunochron na dom? Jak działa piorunochron?

Piorunochron, czyli popularna przed laty instalacja odgromowa niegdyś była częścią większości domów jedno i wielorodzinnych. Jednak z biegiem lat po części ze względów estetycznych, gdyż jest, ona montowana na elewacji i dachu budynku a po części ze względu na liczne wysokie maszty i anteny wiele osób z niej rezygnuje. Zobacz czy warto montować piorunochron na domu a kiedy nie jest to konieczne.

Piorunochrony przez całe dekady chroniły polskie domy przed wyładowaniami atmosferycznymi i ich skutkami. Jednak można je spotkać coraz rzadziej na elewacjach domów jednorodzinnych. Dlaczego rezygnujemy z instalacji odgromowej i czy warto ją montować? Wiele osób uważa, że w dużych miastach nawet na ich obrzeżach stoją duże wyższe od budynków mieszkalnych maszty i anteny, które to ściągają pioruny. Kolejna kwestia to estetyka instalacja odgromowa jest montowana na dachu i elewacji, z bliska jest widoczna i „oplata” cały dom. To, co dla jednych jest wadą, inni postrzegają jako zaletę. Jeśli piorunochron oplata cały dom to chroni go w całości a nie wybrany jego fragment. Nie ulega jednak wątpliwości, że na minimalistycznych elewacjach taka instalacja jest widoczna i może nieznacznie wpłynąć na estetykę elewacji. Czy jednak warto rezygnować z obrony na rzecz estetyki? Na to pytanie najchętniej i najszybciej odpowiadają ci, którzy widzieli jakie szkody może wyrządzić jeden zabłąkany piorun.

Czym jest piorunochron?

Piorunochron jest instalacją odgromową, której zadaniem jest „ściąganie” wyładowań elektrycznych powstających w czasie burzy do ziemi. W praktyce jest to uziemienie zamontowane na dachu i ścianach budynku. Takie uziemienie to druciany pręt na dachu, do którego jest podpięta druciana instalacja, która oplata dach i wszystkie ściany zewnętrzne, przejmując wyładowanie na siebie a potem unieszkodliwia je. Oznacza to jednak, że ściąga je najpierw na budynek, a potem dopiero do ziemi. Piorunochrony najczęściej są na tyle niskie, że nie są w stanie ściągnąć na budynek wyładowania z daleka. Jednak kiedy już ono uderzy w dom, ściągają go do ziemi, przejmują całą energię i prowadząc ją na zewnątrz budynku a dokładnie pod ziemię. Jeśli piorun uderza w budynek bez takiej instalacji, najczęściej dochodzi do spięcia elektrycznego i większość urządzeń zostaje uszkodzona, w niektórych przypadkach zniszczeniu ulega cała instalacja elektryczna lub dochodzi do pożaru. W budynkach, na których jest piorunochron, wyładowanie jest ściągane na niego i unieszkodliwiane pod ziemię, dzięki czemu nie dochodzi do uszkodzenia instalacji czy sprzętu RTV i AGD.

Jak działa Piorunochron?

W praktyce piorunochron znajdujący się na dachu przyciąga pioruny, jednak te z całej okolicy a tylko te, które uderzają niebezpiecznie blisko naszego domu lub bezpośrednio w niego. Potem przejmuje on siłę uderzenia, a także całą energię elektryczną i za pomocą drucianej instalacji rozprowadzonej po dachu i ścianach budynku, która prowadzi do gruntu. W ten sposób wyładowanie elektryczne spowodowane przez błyskawicę najpierw zostaje ściągnięte w kontrolowany punkt, potem rozproszone po całej instalacji i poprowadzone do gruntu. Obecnie piorunochrony to jedyny sposób na kontrolowane przejęcie i zneutralizowanie piorunów. Podczas burzy możemy zaobserwować kilka rodzajów wyładowań elektryczny, jednak najbardziej niebezpieczny i wyrządzają największe szkody jest piorun liniowy. Te, który widzimy jako nieregularną, postrzępioną lub rozgałęziającą świetlistą kreskę na niebie. Jest to piorun, który uderza w najwyższy i znajdujący się najbliżej niego punkt na ziemi. Wiele osób rezygnuje z ogromną czy, ponieważ w pobliżu ich domu znajdują się wyższe budynki lub maszty. Jednak nigdy nie wiemy, w który miejscu uderzy piorun i który punk będzie najbliżej niego. Jeśli twój dom stoi pośród kilku innych i tylko Ty masz piorunochron, to wyładowanie uderzy właśnie w twój budynek, bo metalowy pręt zamontowany na dachu je ściągnie, przejmie i neutralizuje. Jeśli jednak twój budynek jest najwyższy w okolicy i nie ma takiej instalacji, szkody mogą być duże, od zniszczonych urządzeń elektrycznych po spalenie budynku. Piorunochron to nic innego jak uziemienie, które montujemy na budynki. Większość urządzeń elektrycznych, czyli takich, które są podłączane do prądu jest wyposażona w uziemienie. Budynek, w który uderza piorun jest również podłączony do prądu o bardzo dużej mocy, jeśli nie ma takiego uziemienia, nie może odprowadzić prądu, który na niego działa. Warto zwrócić uwagę, że wszystkie sprzęty elektryczne wykorzystują energię elektryczną, przetwarzając ją na konkretne działanie np. żelazko oddaje go pod postacią ciepła, pralka ruchu bębna i nagrzewania wody, odkurzacz pracy silnika. Budynek, w który uderza piorun nie ma możliwości przetworzenia i oddania skumulowanej w nim energii i najczęściej dochodzi do pożaru lub w przypadku słabych piorunów spalenia urządzeń elektrycznych podpiętych do gniazdka.

Jak wygląda piorunochron?

Najbardziej widocznym elementem piorunochronu jest zaostrzony metalowy pręt znajdujący się na dachu. Może to być zwykły drut, który jest wyższy niż zabudowania otaczające twój dom, lub w formie dekoracji. Na ratuszach i kościołach najczęściej spotykamy piorunochrony pod postacią krzyży lub metalowych kogucików, lub w innych fantazyjnych kształtach. Jest on montowany na najwyższym punkcie budynku, a do niego jest podłączony metalowy drut mocowany do dachu i ścianach budynku. Drutowanie tworzy coś w rodzaju sieci, która oplata budynek i „wchodzi” pod ziemię, tworząc coś w rodzaju toru dla wyładowania, które zawsze jest przyciągane przez metalowe elementy. Metalowa sieć jest mocowana do dachu i ścian za pomocą specjalnych zaczepów, dzięki którym tor, przez który przechodzi wyładowanie jest stabilny i nie ma możliwości, że zmieni swój bieg i przejdzie na inny element elewacji czy dostanie się do wnętrza budynku. Metalowe przewody tworzą drogę, przez którą przechodzi wyładowanie z dachu pod ziemię. Warto zaznaczyć, że może on mieć moc nawet kilkunastu a czasem kilkudziesięciu amperów, więc jest wystarczające, żeby spalić cały budynek i wszystko, co znajduje się wokół niego.

Jak zbudowany jest piorunochron? Co jest potrzebne do zbudowania piorunochronu?

Budowa instalacji odgromowej nie jest skomplikowana, ale jeśli nie posiadamy schematu lepiej pozostawić jej montaż fachowcowi. Tym bardziej że w sprzedaży nie ma gotowej instalacji, a jedynie elementy do jej budowy. Warto zaznaczyć, że jedynie prawidłowo zamontowana i spełniające wszystkie wymagania techniczne i formalne będzie skutecznie uziemiać dom. Do budowy piorunochronu potrzebny jest:

• Zwód — jest to nierdzewny przewód, który może być wykonany ze stali ocynkowanej lub nierdzewnej, a także z miedzi o średnicy 6 mm. Podłączamy go do dachu za pomocą metalowych elementów, które będą przewodzić energię elektryczną powstałą podczas wyładowania. O tym, w jakiej odległości od zadaszenia jest on montowany decyduje fakt czy dach jest ognioodporny. Najczęściej odległość ta wynosi od 2 do 42 cm. Bardzo ważne jest prawidłowe połączenie go ze wszystkim metalowymi elementami znajdującymi się na dachu. Zatem łączymy go z anteną lub antenami, jeśli na dachu znajduje się więcej niż jedna, metalowymi dekoracjami, wywietrznikami, balustradą i metalowymi rynnami i siatką, która je osłania, a także innymi metalowymi przedmiotami zamontowanymi na dachu.
• Przewód odprowadzający to metalowy przewód, który jest podpięty do zwodu i uziom, lub uziemienie zamontowane w fundamencie budynku.
• Przewód uziemiający to metalowy przewód, który jest łącznikiem między przewodem odprowadzającym i uziomem Złącze probiercze to jest dedykowane zacisk łączący przewód odprowadzający i uziemiający, powinien być zamontowany od 30 do 180 cm nad ziemią, co jest uzależnione między innymi od wysokości budynku.
• Uziom, czyli właściwe uziemienie, który musi być wykonany z materiału przewodzącego prąd. Montujemy go płytko pod powierzchnią ziemi, to on finalnie będzie przejmował się wyładowania. Nie ma gotowego dedykowanego elementu, który nosi nazwę uziomu. Można go zrobić z każdego metalowego elementu. Warunek jest jeden musi on znajdować się przy ścianach budynku i być podłączony do przewodu uziemiającego. W tym celu można wykorzystać metalowe elementy znajdujące się pod gruntem i wokół budynku jak elementy instalacji wodnej lub zbrojenie fundamentów, a jeśli dostęp do nich jest utrudniony można zakopać pod ziemią stalową taśmę lub linkę.

Czy piorunochron jest obowiązkowy, kiedy prawo nakazuje montaż piorunochronu?

W świetle polskiego prawa nie ma obowiązku montowania piorunochronu na każdym budynku, a tylko na tych, które spełniają określone warunki. Jednak ze względów bezpieczeństwa istnieje grupa budynków, których właściciele, choć nie są zobowiązani do montażu instalacji odgromowej bezwzględnie powinny taką posiadać. Są to domy piętrowe i parterowe postawione na wzniesieniach i znajdujące się powyżej innych zabudowań w okolicy. A także te, które na dachu ma zamontowana antenę wystającą powyżej innych zabudowań, a także innych metalowych konstrukcji. Takie budynku będą w sposób naturalny ściągać pioruny liniowe, które zawsze szukają najkrótsze drogi o ziemi, a dokładnie rzecz ujmując najbardziej wystające elementu jaki znajduje się na ich drodze.

Budynki, które powinny mieć piorunochron:

• Domy i budynki, które zostały wzniesione z materiałów łatwopalnych Budynki, których powierzchnia przekracza 500 m 2
• Budynki, których wysokość przekracza 15 m
• Ze wskaźnikiem zagrożenia piorunowego „W” większym lub równe 5,00 E-05 Wskaźnik ten oblicza się uwzględniając położenie budynku, jego wysokość, ilość osób w nim przebywających, a także teren, na jakim się znajduje np. czy w pobliżu znajdują się wysokie drzewa, zbiorniki wodne lub elementy infrastruktury, które mogą przyciągać pioruny. Kolejny czynnik to uwarunkowania naturalne terenu, w niektóre miejsca częściej niż w inne uderzają wyładowania atmosferyczne.

Jak obliczyć wskaźnik zagrożenia piorunowego?

Wskaźnik ten jest obliczany zgodnie z normą PN-86/E-05003/01, na podstawie wzoru:

W = n × m × N × A × p

• n, m — liczba osób i położenie obiektu N — roczna gęstość powierzchniowa wyładowań piorunowych na m 2
• A — powierzchnia równoważna zbierania wyładowań przez obiekt na m 2
• p — prawdopodobieństwo wywołania szkody przez wyładowanie piorunowe
• n = 1, jeśli na 10 m 2 przebywa więcej niż 1 osoba n = 2, kiedy na 10 m 2 przebywa kilka lub kilkanaście osób i więcej
• m = 0,5 oznacza domy i budynki w zabudowie szeregowej i zwartej m = 1 to wartość wszystkich innych zabudowań
• N = 1,8 × 10 -6 m 2 na terenach znajdujących się na szerokości geograficznej 51o 30’,
• N = 2,5 × 10-6m2 dla pozostałych terenów kraju.

Konserwacja instalacji odgromowej

Piorunochron podobnie jak każda inna instalacja wymaga systematycznego przeglądu i konserwacji. Przerwana instalacja przerdzewiała lub pokryta duża ilość liści i innych zanieczyszczeń może stanowić zagrożenie dla budynku. Pamiętajmy, że piorunochron od dachu aż do uziomu powinien być połączony, tylko wówczas prawidłowo zadziała, kiedy uderzy w niego piorun.

Piorunochron koszt

Jaki jest koszt montażu piorunochronu? Wszystko zależy od zastosowanych materiałów i powierzchni budynku. Obecnie w sprzedaży nie gotowych instalacji odgromowych, a to oznacza, że każdy element trzeba kupować oddzielnie. Koszt piorunochronu może wynieść od 1000 zł to nawet kilku lub kilkunastu tysięcy złotych. W zależności od tego jaki rodzaj piorunochronu zamontujemy na dachu, czy będzie to zwykły nierdzewny drut, ocynkowany, miedziany czy też może ozdobny, który będzie znacznie droższy. Koszt piorunochronu będzie zależał od tego ile metrów stalowego przewodu będzie potrzeba, ile złączek będzie potrzeba, z czego wykonany uziom itp. Do tego dochodzi koszt montażu i tutaj nie warto oszczędzać na ekipie, ponieważ źle zamontowany piorunochron ściągnie wyładowanie na dom, ale jeśli nie będzie miał prawidłowo zrobionego uziemienia to go nie odprowadzi do gruntu.

Kiedy warto zamontować piorunochron?

W zasadzie zawsze warto go zamontować, nawet wtedy, gdy wokół budynku stoją inne wyższe zabudowania z piorunochronami. Teoretycznie to one powinny ściągnąć i uziemić wyładowanie, jednak w praktyce zdarza się, że wszelkiego rodzaju urządzenia elektroniczne, smartfony, modemy komputerowe itp. też ściągają wyładowania. A to oznacza, że nawet sąsiedztwo wysokich budynków z wysokimi masztami i piorunochronami może nas nie chronić. Finalnie to one będą w pierwszej kolejności ściągać i unieszkodliwiać pioruny. Jeśli jednak w nasz dom uderzy wyładowanie, dzięki uziemieniu zostanie ono sprowadzony pod ziemię, a wszystkie instalacje i budynek zostaną nieuszkodzone.