Dom pasywny, czym dokładnie są domy pasywne, charakterystyka i materiały

Domy pasywne wdarły się do nowoczesnego budownictwa i powoli detronizują energooszczędne. Przeszkodą dla wielu inwestorów może być koszt wybudowania takiego budynku. Sprawdź, ile kosztuje wybudowanie domu pasywnego, po jakim czasie zwróci się taka inwestycja i jak zbudować dom pasywny i czym on się różni od energooszczędnego.

Budowa takiego domu jest kosztowna i wymaga wielu kompromisów i są to powody, dla których wiele osób rezygnuje z pasywnego domu na rzecz energooszczędnego. Jednak koszt jego budowy bardzo szybko się zwraca, a oszczędności widać na każdym rachunku. Zobacz, kiedy zwraca się budowa domu pasywnego, jak wygląda w praktyce, czym się on różni od energooszczędnego i jakich rozwiązań nie powinno w nim zabraknąć. Wraz ze wzrostem cen energii i paliw grzewczych wzrosło zainteresowanie budownictwem pasywnym. Jednak dla zwykłego Kowalskiego koszt takiej budowy nadal jest zbyt wysoki i finalnie rezygnuje z niej na rzecz gotowego mieszkania lub domu energooszczędnego. Zanim podejmiesz ostateczną decyzję, sprawdź, czy dokładnie jest dom pasywny, kiedy warto się na niego zdecydować i jaka jest różnica w kosztach budowy tego energooszczędnego i pasywnego.

Czym jest dom pasywny?

Jest budynkiem oszczędnym, w którym zużycie energii pierwotnej jest nie wyższe niż 15 kWh/ (m²/rok). Dla porównania w nowoczesnym budownictwie energooszczędnym, zapotrzebowanie na energię pierwotną, wynosi około 120 kWh (m2/rok). Jednak, żeby ograniczyć w tak dużym stopniu zużycie energii na ogrzewanie domu, wody, a także zasilenie wszystkich sprzętów domowych, konieczne będzie zastosowanie licznych nowoczesnych rozwiązań. Zatem dom pasywny jest nowoczesnym budynkiem, który odzyskuje maksymalnie dużo energii. Dzięki czemu w fazie jego użytkowania jest on tani w utrzymaniu. Energia jest pozyskiwana ze słońca, wody i wiatru, a więc z odnawianych źródeł energii i wykorzystywana wielokrotnie. A to oznacza konieczność zastosowania wielu nowoczesnych rozwiązań, które są kosztowne. Dom pasywny jest domem termicznym, czyli powinien posiadać bardzo skuteczną izolację termiczną, w takich domach oprócz licznych nowoczesnych systemów montowane są jedynie materiały o jak najniższym współczynniku lambda (współczynnik przenikania ciepła, utraty na zewnątrz).

Projekt domu pasywnego, czym różni się od energooszczędnego?

Decyzja o budowie domu pasywnego powinna zapaść już na etapie projektowania, ponieważ w przeciwieństwie do budownictwa energooszczędnego nie tylko ogranicza on utratę i zużycie ciepła, ale wykorzystuje jej odnawialne źródła. Pierwszym i najważniejszym elementem budowli i kosztów jej eksploatacji jest właściwy projekt i usytuowanie budynku na działce. Pierwszą i najważniejszą kwestią jest wykorzystanie naturalnego cyklu przyrody. Zatem pomieszczenia dzienne takie jak salon, kuchnia, jadalnia, gabinet i wszystkie pokoje dzienne znajdowały się w południowej części domu. Montujemy w nich jak najwięcej dużych okien i przeszklonych powierzchni, dzięki czemu słońce będzie je ogrzewać i oświetlać przez prawie przez cały dzień. W takich pomieszczeniach ciepło promieni słonecznych jest realnie odczuwalne nawet w sezonie zimowym i jesiennym. Dodatkowo można w tej części domu zamontować okna połaciowe, wówczas jeszcze więcej energii słonecznej pozyskamy i w ten sposób zaoszczędzimy na ogrzewaniu. Zachodnią i wschodnią część domu wykorzystujemy na sypialnie, a północną na część gospodarczą. W tej części domu możemy mieć garaż, pralnię, a także spiżarnię, bardzo ważne jest ograniczenie lub rezygnacja z okien od północy, ponieważ będą one powodować największą stratę ciepła. Oczywiście z różnych względów może się okazać, że nie ma innej możliwości i jedyną możliwością doświetlenia tej części domu jest ściana północna, wówczas warto zainwestować w możliwie najbardziej szczelne okna i zdecydować się na jak najmniejsze otwory. Sypialnia w północnej części domu to częsty błąd inwestorów, wprawdzie spać kładziemy się wieczorem i rano szybko z niej wychodzimy. Ale takie pomieszczenie będzie chłodne i ponure, co nie nastraja dobrze na resztę dnia.

Jak wygląda dom pasywny?

Ma prostą bryłę, najczęściej jest to prostokąt pokryty jedno lub dwuspadowym dachem. Taki dach pozwala na minimalną stratę ciepła, podobnie jak rezygnacja z wykuszy, lukarn i dekoracyjnych wieżyczek. Ogólnie rzecz biorąc im bardziej prosta i zwarta bryła budynku oraz maksymalnie nieskomplikowany dach składający się z jednego lub dwóch elementów, tym mniejsza strata ciepła. Zatem jest to pierwszy kompromis, na który muszą się zgodzić inwestorzy planujący budowę domu pasywnego. Kolejny to układ pomieszczeń na planie domu oraz rezygnacja z okien lub montaż jak najmniejszych na północnej ścianie. Jednak jest to cena dużych oszczędności w utrzymaniu budynku, które będą widoczne już w pierwszych miesiącach jego użytkowania. Oczywiście nie każdy prostokątny budynek jest pasywnym, ale każdy pasywny powinien być prostokątny.

Dom pasywny i energooszczędny, różnice

Gołym okiem trudno jest dostrzec różnicę między domem energooszczędnym i pasywnym. Oba będą miały podobną bryłę i dach, duże okna usytuowane na południe, a na północnej ścianie ich nie będzie lub będą to malutkie okienka. Dach w obu przypadkach będzie bardzo podobny. Różnicę między tymi dwoma obiektami zobaczymy natomiast w zapotrzebowaniu energetyczny. W energooszczędnych będzie ono na poziomie około 40 kWh (m²/rok), a pasywnych tylko 15 kWh (m²/rok). Główna różnica polega na materiałach izolacyjnych, w domach energooszczędnych możemy sobie pozwolić na montaż nieco tańszych, ale za to o wyższym współczynniku lambda. W domach pasywnych okna, ocieplenie, materiał, z którego są wznoszone ściany, a nawet drzwi wejściowe i garażowe, powinny mieć jak najniższy współczynnik lambda. Czym jest dom zeroenergetyczny? To dom z zerowym zużyciem energii nieodnawialnej na ogrzewanie powietrza i wody w nim. Taki dom możemy uzyskać, montując pasywnym panele solarne, lub pompę ciepła i panele solarne pozwalające na pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną dla pompy ciepła.

Wentylacja w domu pasywnym

Budując bardzo szczelny dom z minimalną lub prawie zerową starą ciepła, należy zastanowić się nad jego wentylacją. Bądź co bądź człowiek do życia potrzebuje świeżego powietrza i tlenu. W tak szczelnym budynku bez niej będzie panował zaduch, a nawet wilgoć. Oczywiście wietrzenie takiego domu będzie generowało niepotrzebne straty ciepła zimą i chłodnego powietrza latem. Dlatego idealnym rozwiązaniem jest montaż wentylacji nawiewno wywiewnej. W praktyce znacznie ograniczamy stratę ciepłą w porównaniu do tradycyjnych kratek wentylacyjnych od 70 do nawet 90%. I jest to obecnie najwyższy możliwy do osiągnięcia wynik. W tym celu musimy zamontować gruntowy wymiennik ciepła i rekuperator. Zimą przefiltrowane powietrze przechodzi przez gruntowy przekaźnik ciepła, gdzie jest częściowo ogrzewane, potem trafia do rekuperatora, który podgrzewa go ciepłem z wywiewanego powietrza. W ten sposób zostaje wykorzystane ciepło z powietrza, które wypuszczamy z domu, już ogrzanego.

Jaki system wentylacji do domu pasywnego?

Mechaniczny system wentylacji nawiewno wywiewnej z odzyskiwaniem ciepła, ale pod warunkiem, że zostanie on odpowiednio ocieplony. Zatem każdy kanał, kolanko i przewód wentylacyjny powinien mieć najwyższej jakość izolację termiczną, która dopuszcza tylko minimalną stratę ciepła wypuszczanego powietrza. Każdy nawet najlepszy system wentylacyjny bez ocieplenia nie nadaje się do domu pasywnego, można go natomiast z powodzeniem zastosować w domu energooszczędnym.

Jakie normy powinien spełniać dom pasywny? Parametry pasywnego budownictwa jednorodzinnego

Dom powinien spełniać wszystkie wymienione poniżej parametry, żeby został uznany za pasywny:

Dom pasywny, nie powinien przekraczać poniższych parametrów:

Dom pasywny i instalacje wspomagające

Jak wiadomo dom pasywny bez szeregu instalacji, nie istnieje, a wśród nich znajdziemy takie, które występują również w domach energooszczędnych oraz te, które je wspomagają, zapewniając jeszcze lepsze gospodarowanie energią.

Ogrzewanie w domu pasywnym

Budując dom pasywny w naszym klimacie, warto wziąć pod uwagę fakt, że nie unikniemy konieczności ogrzewania go. Nawet przy maksymalnym wykorzystaniu energii słonecznej, będzie na doskwierał jej deficyt w sezonie jesienno zimowym. Ponadto polskie zimy bywają mroźne i wówczas konieczne jest dodatkowe ogrzewanie domu. Jednak budując taki dom, warto pamiętać, że wykorzystywanie do jego ogrzania paliw stałych jest niezgodne z samą ideą takich budynków. Zatem musimy zastanowić się nad innymi możliwością, a tak naprawdę nie mamy ich wiele.

Podsumowując, zbudowanie w naszym klimacie domu pasywnego, który nie wymaga dodatkowego ogrzewania, jest prawie niemożliwe. Inwestorzy, którzy jednak postanowili to zrobić, muszą się liczyć z ogromnymi kosztami materiałów budowlanych. Od budulca ścian zaczynając, przez każdy element ocieplenia i wykończenia. A w praktyce, kiedy wyskoczy naprawdę duży mróz, co w naszym klimacie jest bardzo prawdopodobne, muszą szukać sposobów na ogrzanie domu. Dlatego już na etapie budowy warto zamontować jeden z systemów ogrzewania, ponieważ i tak wcześniej czy później będziemy musieli to zrobić.