Dom w stylu świdermajer. Jak wyglądają klasyczne i nowoczesne świdermajery

środa, 06 września 2023

styl świdermajer

Świdermajer, urocze drewniane domki i wille będące wizytówką Otwocka i części Mazowsza znów powracają do łask. Ażurowe werandy, krużganki, wielospadowy dach i drewniane dekory, czyli styl świdermajer w dawnym i nowoczesnym wydaniu. Zobacz, skąd dokładnie pochodzi styl świdermajer, czym wyróżniają się budowle w tym stylu i jak wyglądają nowoczesne domy z elementami świdermajer.

Początki tego stylu w architekturze sięgają XIX, kiedy to w Otwocku powstały pierwsze uzdrowiska i domy i wille letniskowe. To właśnie wizytówką tego miasta są urocze ażurowe budowle z drewnianą elewacją. Nawiązujące do stylistyką do starych, lecz nieco mniej uroczych francuskich kamienic. Styl ten królowa przez cały XIX oracz pierwszą połowę XX wieku. W Otwocku cieszył się największym zainteresowaniem wśród inwestorów wznoszących kolejne wille i domki letniskowe, a także właścicieli uzdrowisk. W czasach gdy był on głównym nurtem w budownictwie na tamtym terenie osoby, które znalazły się w Otwocku, odbywały swoistą podróż w czasie i przestrzeni. Z murowanych ponurych miast do malutkiego otwocka zjeżdżała się cała Polska i Europa, żeby zakosztować tamtejszego luksusu w jakże uroczym wydaniu. Styl Świdermajer wyjątkowo przypadł do gustu mieszkańcom Mazowsza, którzy potem budowali w tym stylu domy mieszkalne i niewielkie domki letniskowe. W Radomiu do tej pory w ogródkach działkowych co drugi miniaturowy domek ma werandę w stylu świdermajer. Niewielkie domki, głównie odziedziczyły z tego nurtu ażurowe drewniane elementy, natomiast domy mieszkalne również dwuspadzisty dach, krużganki i drewniane balkony, z ażurową bardzo dekoracyjną balustradą. Dzisiaj władze Otwocka chcą odrodzić modę na budowle w tym stylu, oferując inwestorom darmowe projekty domów w stylu świdermajer i pod warunkiem, że zostaną one wzniesione na terenie Otwocka. Zobacz, jak wyglądają budowle w tym stylu, nadal urzekają, jak powstał ten nurt architektoniczny i jak zbudować nowoczesny dom w stylu świdermajer i skąd pochodzi jego nazwa.

Świdermajer co to?

Świdermajer to styl architektoniczny, który powstał w XIX wieku, jest on charakterystyczny dla Otwocka, w którym w tamtych czasach powstawały uzdrowiska wille letniskowe dla gości. Nazwa pochodzi od miejscowości Świder położonej niedaleko Otwocka. Sam styl można rozpoznać po uroczych drewnianych elewacjach z licznymi ażurowymi i rzeźbionymi w drewnie elementami. Nieodzownymi elementami budynków w tym stylu są drewniane werandy z ażurowymi ściankami, balkony z drewnianymi ażurowymi balustradami, łukami i kolumnami, a także drewniane tarasy utrzymane w podobnym stylu. Uzdrowiska i wille wypoczynkowe w stylu świdermajer mają liczne krużganki i wielospadowy dach pokryty blachą lub gontem. Konstrukcja budynków jest najczęściej murowana, a ozdobne drewno stanowi okładzinę elewacji. Wytworne urocze wille przenosiły letników w świat niespotykanego misternie zdobionego luksusu. Już od połowy XIX i przez prawie cały XX wiek, niewielkie domy jednorodzinne i malutkie domki i altanki letniskowe z charakterystycznymi elementami świdermajer powstawały na działkach prywatnych i pracowniczych ogródkach działkowych prawie na całym Mazowszu. Do dzisiaj można je spotkać w np. Radomiu i okolicach. Sama nazwa jak już wspomnieliśmy prawdopodobnie powstała od nazwy miejscowości Świder, która znajduje się w pobliżu Otwocka. A styl ten po raz pierwszy został określony mianem świdermajer przez Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w utworze „Wycieczka Wycieczka do Świdra” Moda letniska i sanatoria, czyli początki Świdermajer w Polsce Już w połowie XIX zapanowała w Polsce moda moda na uzdrowiska, co było bezpośrednim następstwem rozwoju medycyny. Równocześnie z uzdrowiskami w modnej wówczas uzdrowiskowej okolicy rzeki Świder i miejscowości Świder powstawały wille letniskowe. Wkrótce Otwock stał się jedną z najmodniejszych na Mazowszu miejscowością wypoczynkową. Wyjątkowa architektura tego miejsca opisywana przez poetów takich jak Bolesław Prus i Julian Tuwim, Władysław Reymont czy wspomniany wcześniej Konstanty Ildefons Gałczyński sprawiły, że zapanowała moda na urlop i wypoczynek w Otwocku i jego okolicach.

Komu zawdzięczamy zabudowę w stylu Świdermajer?

Otwock do czasów II światowej zamieszkiwali głównie Żydzi, bogatsza część Żydowskiej społeczności osiedlała się w uzdrowiskowej części miasta, budując tam przepiękne wille właśnie w stylu Świdermajer, średnia klasa budowała domy jednorodzinne, a najbiedniejsi niewielkie domki. Jednak każdy z nich nosił cechy tego stylu. Jednak spokojne życie mieszkańców Otwocka przerwała wojna, właściciele uroczych drewnianych domów musieli uciekać, część z nich nie przetrwała do końca wojny. Inne już w czasie wojny i po niej stały się schronieniem dla mieszkańców Warszawy, którzy stracili swoje domy. Po wojnie prywatna zabudowa w stylu świdermajer została zamieniona w domy komunalne. Do dzisiaj przetrwało w okolicach Otwocka około 176 budynków w tym stylu, jednak pojedyncze domy można też spotkać w innych mazowieckich miastach. Obecnie władze Otwocka chcą odtworzyć przedwojenny klimat miasta, proponując darmowe projekty domów w stylu świdermajer.

świdermajer cechy

Świdermajer cechy stylu świdermajer

To jeden z najbardziej charakterystycznych stylów w architekturze, patrząc na budynki, nie sposób ich nie rozpoznać. A po czym poznamy styl świdermajer?

  • Lekka ażurowa drewniana elewacja, misternie zdobione ażurowe ścianki i dekoracje na wejściem do domu, przy balkonach i krużgankach, a także jako element oddzielający każdą kondygnację. Elewacja w kolorze drewna zieleni lub bieli sprawia, że nawet duże budynki wyglądają ja misternie wykonane dzieła sztuki.
  • Kwadratowe lub wielokątne werandy otwarte, lub przeszklone będące jednocześnie jednym z wejść do domu. Warto wspomnieć, że większość domów stylu Świdermajer, ma więcej niż jedno wejście, najczęściej frontowe przez werandę i tylne przez kuchnię lub dodatkowy korytarz na tyłach domu.
  • Weranda może być przeszklona pół otwarta, ale zawsze ażurowa z misternie skręconych w drobną kratownicę lub rzeźbionych desek i listew. Weranda z drewnianą podłogą, stołem stanowi w tym stylu letni ukwiecony salon, na którym można przebywać aż do późnej jesieni. Ciekawostką są wielopoziomowe werandy, które umożliwiają korzystanie z uroków lata również mieszkańcom wyższych kondygnacji.
  • Krużganki, spotykane w dużych letniskowych i uzdrowiskowych willach czyniące budynki jeszcze piękniejszymi i bardziej magicznymi.
  • Balkony, balkony i jeszcze raz balkony, z drewnianą ażurową balustradą, kwadratowe lub wielokątne. Urocze, piękne i praktyczne.
  • Wykusze, kwadratowe i wielokątne, czyniące bryłę budynku ciekawszą i dodające jej dynamiki.
  • Wielospadowy wielokątny dach, pokryty blachą lub gontem drewnianym, na planie krzyża, gwiazdy lub wielokąta.
  • Niespokojna bryła budynku na planie wielokąta z licznymi wykuszami, balkonami, krużgankami i werandami. Nie ważne czy patrzysz na nią z lotu ptaka, czy też stoisz przed budynkiem, nie można od niego oderwać wzroku. Wieloformatowość, ze względu na kształt budynku, z każdej strony wygląda równie atrakcyjnie, jak od frontu. Nie ma tu mowy o nudzie, czy cięciu kosztów, fasada jest równie atrakcyjna, jak reszta elewacji.
  • Drewniane ażurowe i zdobione elementy ozdobne, które występują pod dachem, nad wejściem do domu, wokół okien, na ściankach werandy, wokół krużganków i rozdzielają poszczególne kondygnacje budynku. To właśnie one dodają lekkości i bajkowego wyglądu całej konstrukcji.
  • Okiennice wykonane z drewna, filongowe (płycinowe), pomalowane często na niebiesko, zielono, brązowo lub białe. Utrzymane w stylu świdermajer zamykają dopływ światła lub przepuszczają tylko część promieni słonecznych.
  • Okap wokół dachu zwieńczony ażurową listwą okalający cały dach i dodaje wielowymiarowej konstrukcji lekkości.
  • Szkło to kolejny element tej wyjątkowej elewacji, okna koniecznie drewniane (nawet w nowoczesnych domach w stylu świdermajer). Przeszklenia mogą się pojawiać tylko w otworach okiennych i wykuszach lub jak część werandy. Wielobarwne szyby, a także witraże czynią dom słoneczny, nadając mu wakacyjny klimat i czyniąc go jeszcze bardziej uroczym.
  • Sosnowe drewno to główny budulec domów w stylu świdermajer. Pierwsze takie budynki powstawały wyłącznie z drewna sosnowego, a więc z budulca dostępnego na działkach i lasach mazowieckich. Ściany, stropy i elewacje sosnowe miały nie tylko czynić wyjątkowym budowle wyjątkowymi. Część osób wierzyła, że mieszkanie w sosnowym domu sprzyja zdrowiu, a w jego wnętrzu panuje mikroklimat. Zdania na ten temat były podzielone, ale wyjątkowe drewniane budowle ściągały kuracjuszy i letników z całej Polski i Europy. Współczesne domy w stylu świdermajer są murowane, a następnie montuje się nich drewnianą (niekoniecznie sosnową) elewację.
  • Rozgraniczenie kondygnacji. Zamysł rozgraniczenia kondygnacji jest widoczny na każdym etapie wykańczania budynku. Elewację budynku pokrywają fazowane deski, które do wysokości okien były montowane pionowo, a powyżej otworów okiennych poziomo. Ponadto w wielu domach montowano między kondygnacjami ażurowe drewniane gzymsy.

    • Jak wygląda nowoczesny dom w stylu świdermajer?

    Nowoczesny dom w stylu świdermajer, najczęściej jest połączeniem wzornictwa sprzed 100 lat i nowoczesnych rozwiązań, które czynią budynek bardziej komfortowym i tańszym w utrzymaniu. Choć nie brakuje i takich, którzy stawiają te domy klasyczną technologią lub kupują autentyczne świdermajery i poddają kompleksowej renowacji. Warto jednak zaznaczyć, że są one wpisane na listę zabytków i każdy remont jest wykonywany w porozumieniu z konserwatorem zabytków i bardzo kosztowny, ponieważ konieczne jest odtworzenie oryginalnych elementów budowli. Nowoczesny dom w stylu świdermajer ma duże okna, liczne przeszklenia, najczęściej jest budowany na planie krzyża z możliwością rozbudowy. W projekcie takiego domu nie można pominąć kwadratowej werandy, choć jednego kwadratowego balkonu, najczęściej usytuowanego tuż na werandą, a także drewnianych misternych elementów dekoracyjnych drewna. Murowana elewacja w całości powinna być pokryta fazowanymi deskami. Nieodzownym elementem takiego budynku jest ogród, który powinien się zaczynać już ukwieconym na werandzie. Stawianie takiego domu w miejskiej betonowej dżungli bez podwórza lub na wybetonowane posesji sprawia, że nie będzie on pasował do otoczenia. Oryginalne domy świdermajer były stawiane pośród sosen i otoczone pięknymi sielskimi ogrodami. I w takim otoczeniu prezentują się najpiękniej.

    Jak urządzić dom w stylu świdermajer? Nowocześnie, klasyczne czy w stylu świdermajer?

    Styl ten jest wymagający na zewnątrz budynku, więc przeniesienie go do wnętrza będzie generowało ogrom dodatkowej pracy. Z tego też powodu warto wypośrodkować styl w takim wnętrzu. Nowoczesne domy świdermajer doskonale prezentują się urządzone w stylu klasyczny, romantyczny z detalami boho, które przypominają o wakacyjnym charakterze budowli. Drewniane i wiklinowe lub rattanowe dodatki z wymieszane z klasyczną bielą i romantycznymi ażurami stworzą wnętrze na miarę potrzeb domowników żyjącym w XXI wieku. Warto zaznaczyć, że większość mieszkańców oryginalnych otwockich domów miała przed wojną gosposie, które czyściły każdy centymetr domu. Jeśli więc nie chcesz, każdej wolnej chwili spędzać na czyszczeniu ażurowych drewnianych ornamentów ogranicz ich ilość wewnątrz domu do minimum. Sam styl można zaprosić do wnętrza za pomocą ażurowych krzeseł, niewielkiej konsoli lub komódki. W takim domu najważniejsze jest zachowanie letniego wakacyjnego klimatu, a ten uzyskasz, wpuszczając do domu dużo światło, co przy takim projekcie domu nie będzie trudne. Warto również pamiętać, że meble powinny być lekkie jasne. W kolorze drewna, rozbielonego drewna lub bieli, takie, które będą potęgować efekt rozświetlenia. Kuchnia w domu świdermajer może mieć elementy dekoracyjne w tym stylu. Jednak warto bardzo dobrze je przemyśleć, ponieważ w takim domu ażurowe detale na meblach, choć pięknie się prezentują, są prawdziwą zmorą podczas sprzątania.

    Wady i zalety domów świdermajer

    Niekwestionowaną zaletą domów w stylu świdermajer jest ich oryginalny, nietypowy i niespotykany nigdzie na świecie wygląd. Urocze klimatyczne wręcz bajkowe pięknie wpisują się w sielski krajobraz podmiejskich miejscowości. Drewniane domy z duszą przeszkleniami i ażurowymi dekoracjami są jednak bardzo wymagające. Potrzebują nieustannej uwagi i troski ze strony właściciela. Sosnowe drewno wymaga systematycznej konserwacji i impregnacji, zaś ornamenty, gzymsy i balustrady i okiennice częstego odkurzania i czyszczenia. Jeśli więc chcesz mieszkać w domu z duszą, musisz o niego dbać o jak o członka rodziny. A wówczas odpłaci Ci się on pięknym wyglądem, świeżym powietrzem w domu i zachwytem przechodniów. Jeśli zrezygnujesz z impregnacji, czyszczenia czy malowania, elewacja i najbardziej dekoracyjne elementy budynku szybko zaczną się się psuć i straszyć swoim zaniedbanym wyglądem, zamiast zachwycać. Z tego też powodu decyzja o zakupie lub budowie domu w tym stylu powinna być dobrze przemyślana, ponieważ wiąże się ona z ogromem prac, jakie trzeba wykonywać systematycznie i bardzo starannie. Misterne dekoracje w stylu świdermajer wymagają równie misternej i systematycznej pracy nad nimi przez cały czas użytkowania domu.