Deska elewacyjna właściwości zastosowanie, montaż instrukcja inspiracje

Drewniana elewacja to bardzo modne i coraz popularniejsze rozwiązanie. Deska elewacyjna może być głównym materiałem wykończenia elewacji lub podkreślać wybrane elementy budynku. Sprawdź, jakie są rodzaje deski elewacyjnej, jaki gatunek drewna wybrać i jak kłaść deskę elewacyjną.

Kiedyś domy okładano deskami elewacyjnymi sosnowymi, świerkowymi i modrzewiowymi. Ze względu na słabą odporność tych gatunków drewna na warunki atmosferyczne, większość drewnianych elewacji była pokryta kilkoma warstwami zewnętrznej farby olejnej. Wspomniana farba miała za zadanie chronić deskę elewacyjną przed wilgocią, grzybami i pleśnią, a przy okazji drewniane elewacje występowały w całej gamie kolorystycznej. Współczesna deska elewacyjna powstaje z gatunków drzewa odpornych na zmienne warunki atmosferyczne, a nowoczesne impregnaty i oleje chronią drewno przed zniszczeniem. Obecnie najpopularniejsza jest deska elewacyjna z sosny skandynawskiej, świerku skandynawskiego, modrzewia syberyjskiego, cedru kanadyjskiego, a także egzotyczny gatunków drzew, które są odporne na wilgoć. Innym rozwiązaniem jest deska elewacyjna z termo drewna.

Co to jest deska elewacyjna?

Deska elewacyjna, czyli oblicówka powstaje z naturalnego drewna, które jest wcześniej suszone i poddania obróbce. Deska elewacyjna dostępna w sprzedaży jest to produkt o specjalnym profilu umożliwiającym przytwierdzenie drewna do elewacji ściany. Drewno na deskę elewacyjną powinno mieć wilgotność nie większą niż 12-18%, grubość deski elewacyjnej waha się pomiędzy 50 mm a 70 mm w zależności od profilu i efektu, jaki chcemy uzyskać. Najlepsza deska elewacyjna powstaje z termo drewna oraz gatunków drzew, w których składzie występują naturalne oleje impregnujące. Takie drewno jest odporne na wszystkie warunki atmosferyczne, wilgoć, pleśń i grzyby. Wiele osób zastępuje deskę elewacyjną z naturalnego drewna kompozytową, która jest bardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne i zmienną pogodę. Poszczególne deski elewacyjne są łączone na podobnej zasadzie jak panele podłogowe i przytwierdzane do wcześniej umieszczonych na ścianie stelaży.

Gdzie można zastosować deskę elewacyjną?

Współczesna deska elewacyjna bardzo rzadko jest stosowana na całych ścianach, znacznie częściej jest wykorzystywana jako element ozdobny, którym można podkreślić wybrane fragmenty budynku lub wizualnie zmienić jego kształt. Deska elewacyjna najczęściej znajduje zastosowanie na:

• fasadach budynków
• szczytach budynków
• podsufitkach
• elewacji kominów
• pasie okiennym
• jako imitacja okiennic
• narożniki ścian
• wszystkie elementy elewacji o charakterze typowo ozdobnym.

Deska elewacyjna, jaki gatunek drewna wybrać

Jak już wspomnieliśmy, największą popularnością cieszą się deski elewacyjne z gatunków drzew, które wykazują znacznie większą odporność na zmienne warunki atmosferyczne. Najpopularniejsze deski elewacyjne powstają z:

• modrzewia syberyjskiego
• świerku syberyjskiego
• sosny skandynawskiej
• cedru kanadyjskiego
• egzotycznych gatunków drzew, które są najbardziej odporne na wilgoć, zmienne temperatury i szkodniki.

Wśród rodzimy gatunków drzew na deskę elewacyjną polecane są:

• modrzew
• świerk.

Doskonałym wyborem jest również termo drewno, czyli deski poddane obróbce termicznej. Termo deski, które charakteryzują się największą odpornością na wilgoć i warunki atmosferyczne. Zarówno modrzew, jak i świerk to gatunki drewna mniej odporne na działanie wilgoci i szkodników. Jednak po odpowiednim zaimpregnowaniu mogą przetrwać długie lata na elewacji budynków. Deska elewacyjna z rodzimych gatunków ze względu na stosunkowo niską cenę w porównaniu do zagranicznej konkurencji cieszy się dużym zainteresowaniem.

Co to jest termo deska?

Tremo deska powstaje z drewna, które zostało poddane obróbce termicznej. Jest to rodzaj hartowania wodą i parą o bardzo wysokiej temperaturze. W czasie obróbki termicznej zostają skarmelizowane cukry znajdujące się w sokach drzewa, Ponadto następuje rozkład celulozy, dzięki czemu naturalne procesu gnilne zostają trwale wyeliminowane. Termo drewno ma obniżoną wilgotność, która waha się od 4 do 6%. Cechą charakterystyczną termo drewna jest ciemna barwa, która powstaje w procesie karmelizacji cukrów. Ciekawostką jest natomiast fakt, że drewno poddane termo obróbce jest ciemne w całym przekroju, co oznacza, że deski możemy swobodnie docinać nie i szlifować nie obawiając się różnicy w kolorach. Zaletą termo desek jest duża odporność na wszystkie warunki atmosferyczne, termo drewno ma również właściwości hydrofobowe, co oznacza, że takie deski nie przyjmują wody. Wadą termo deski jest konieczność olejowania co 4-5 lat, w celu zachowania koloru desek. Brak tego zabiegu sprawi, że drewno po kilku sezonach pokryje się naturalną patyną o szarym zabarwieniu.

Deska elewacyjna właściwości i cechy charakterystyczne

Deska elewacyjna powstaje z drewna o wilgotności nie większej niż 12- 18%, dzięki czemu drewno nie wypacza się i nie pęka na ścianach, a odpowiednio przytwierdzone do elewacji zachowują pierwotny kształt na długo. Grubość deski na ścianę waha się od 5 do 7 cm, w zależności od rodzaju elewacji i gatunku drzewa. Deski mają długość od 4 do 6 metrów, szerokość to kwestia indywidualna, ale nie polecamy wybierać szerokich desek, które z biegiem czasu się skręcają, a elewacja traci swój urok. Optymalna szerokość desek wynosi do 15 cm.

Drewniana elewacja krok po kroku

Na rynku dostępne są gotowe zestawy do zrobienia drewnianej elewacji, zawierające drewno na stelaż, deski elewacyjne, oraz elementy mocujące. Takie zestawy można kupić w wersji surowej, czyli bez impregnatu i koloru oraz przygotowane do montażu. Innym rozwiązaniem jest zakup desek na elewację w tartaku, a także drewna na stelaż, mocowań, zestawu dedykowanych frezów do elewacji, dobrego impregnatu i ewentualnie farby lub bejcy nadającej desce wymarzony kolor. Kupując surową deskę elewacyjną, należy zapytać o drewno, które po pierwsze nadaje się na elewację, a po drugie jego wilgotność nie jest mniejsza niż 12% i nie większa niż 18%. W tym wypadku nie warto szukać kompromisów, ponieważ schnące deski kurczą się, a na elewacji mogą powstać szpary i szczeliny, które nie będą wyglądać dobrze.

Wymiary i rodzaje desek elewacyjnych

Wymiar deski elewacyjnej fachowo nazywamy profilem, do najczęściej spotykanych profili drewnianej elewacji należą deski o grubości 5-6 cm, a wymiar ten jest uzależniony od długości desek, która najczęściej wynosi od 4 do 6 metrów. Maksymalna szerokość deski elewacyjnej to 15 cm. Przy czym warto dodać, że szersze deski na ścianach mają tendencję do skręcania się. Wybierając deskę elewacyjną, warto zwrócić uwagę na jej kształt. Najlepiej sprawdzają się deski o zaoblonym i opływowym kształcie, czyli takie, po których woda swobodnie spływa. Nie poleca się natomiast montażu na ścianie na zewnątrz budynku desek kanciastych z ostrymi brzegami, na których będzie osadzała się woda. Ze względu na sposób montażu rozróżniamy:

• deski z wrębem, czyli zachodzące jedna na drugą, ten rodzaj desek łączymy podobnie jak panele podłogowe. Każda z desek posiada wrąb (wypustkę łączącą) o długości około 15 mm;
• na pióro, ten rodzaj deski elewacyjnej posiada tak zwane pióro, jest to element łączący o długości około 20 mm, który podczas montażu wsuwamy w każdą następną deskę;
• na wypust;
• deska z profilem żaluzjowym, czyli elewacja przypominająca drewniane żaluzje. Obecnie jest to najmodniejsza drewniana elewacja. Ze względu na sposób montażu deski do elewacji żaluzjowej są najcieńsze, a drewniana elewacja odstaje od ściany;

Jak przygotować do montażu surową deskę elewacyjną?

Surowe deski elewacyjne należy oszlifować, jeśli są kanciaste nadać im zaokrąglony kształt. Pamiętajmy, że kształt drewnianej elewacji powinien umożliwiać swobodne spływanie wody. Na portalach aukcyjnych można kupić dedykowane frezy wraz z przykładowym, kształtem desek. Tak przygotowane deski można już zaimpregnować. Tę czynność należy wykonać bardzo dokładnie, od niej bowiem zależeć będzie trwałość drewnianej elewacji. Do wyboru mamy bezbarwne impregnaty, na które można nałożyć po wyschnięciu kolor. Drugą możliwością są impregnaty koloryzujące, dostępne w barwach naturalnych gatunków drewna. Najlepszym rozwiązaniem jest położenie dwóch warstw impregnatu, a jeśli chcemy uzyskać intensywniejszy kolor można deski pomalowane trzykrotnie. Deski zawsze zaczynamy malować na brzegach, potem tył deski, a na koniec frontową część. Bardzo ważne jest, aby całą deskę pomalować od razu, wówczas mamy szansę rozetrzeć pędzelkiem ewentualne zacieki, które powstają podczas malowania brzegów. Po wyschnięciu pierwszej warstwy możemy przystąpić do malowania kolejnej, nakładając impregnat w identycznej kolejności jak poprzednio. Umalowane i wyschnięte deski układamy na równej powierzchni w suchym, zadaszonym i dobrze wentylowanym miejscu. Przed przytwierdzeniem do ściany deski powinny leżakować od 4 do 8 dni, jest to czas, kiedy deski „dosychają”. Ten etap jest niezależny od czasu suszenia desek w magazynie czy tartaku, podobnie postępujemy w przypadku desek pomalowanych przed zakupem.

O czym musisz wiedzieć, robiąc drewnianą elewację?

• Wzór drewnianej elewacji. Elewację możemy układać pionowo, poziomo i pod skosem, w zależności od efektu, jaki chcemy uzyskać;

• Szczeliny między deskami. Montując deskę elewacyjną, należy pamiętać, że drewno to materiał, który pracuje, trzeba więc pozostawić pomiędzy deskami kilkumilimetrowe odstępy. Mokre deski rozszerzają się, a suche kurczą, brak szczelin sprawi, że nasiąknięte deski nie będą miały miejsca i zaczną się wypaczać (wyginać), a drewniana elewacja będzie pofalowana, a pod naciskiem może popękać;

• Okapniki - Elewacja z poziomych desek powinna być wykończona blaszanymi okapnikami, które odprowadzają wodę. Jest to bardzo ważny element drewnianej elewacji, która nie powinna mieć długotrwałego kontaktu z wodą, istnieje bowiem ryzyko, że deski będą nasiąkać. Nawet elewację z termo desek, należy chronić przed wodą;

• Podmurówka do drewnianej elewacji. W przypadku domów, które w całości są wykończone deską elewacyjną, zaleca się stosowanie podmurówki na wysokości 30 - 40 cm, dzięki której dolna część drewnianej elewacji nie będzie stała w wodzie.

• Rynny i parapety w przypadku drewnianej elewacji odgrywają bardzo ważną rolę. Rozmieszczenie, rynien i odpowiednia wielkość oraz kąt nachylenia parapetów w przypadku drewnianej elewacji ma kluczowe znaczenie. W tym wypadku warto zasięgnąć porady fachowca i rynny rozmieścić w taki sposób, żeby woda nie spływała po drewnianej elewacji.

• Zabezpieczenie narożników. Narożniki i miejsca łączenia desek są najbardziej narażone na kontakt z wodą. Są to również miejsca, w których woda może znaleźć mikro szczeliny i przedostać się pod elewację. Aby temu zapobiec, należy zastosować specjalne listwy ochronne dedykowane do montażu na narożnikach drewnianej elewacji lub dociąć deski znajdujące się przy narożnikach pod kątem 45 stopni, tak żeby idealnie się stykały, a woda nie podciekała pod elewację.

Montaż drewnianej elewacji

• Drewnianą elewację montujemy na rusztach, dzięki którym deski nie przylegają do ściany i przez cały czas są wentylowane. W zależności od sposobu montażu rozróżniamy:
• ruszt drewniany
• ruszt metalowy
• ruszt aluminiowo drewniany

W przypadku rusztowania drewnianego poleca się wybór rusztu z tego, co samego gatunku drewna co deska elewacyjna. Wówczas cała elewacja będzie jednakowo reagowała na zmienne warunki pogodowe, tym samym jednakowo pracowała. W praktyce takie rozwiązanie eliminuje problemy związane z naturalną pracą drewna i ewentualne wypaczenia spowodowane niewłaściwą pracą nasiąkniętego rusztowania na suchych deskach elewacyjny lub odwrotnie. Podobnie jak deski elewacyjne również całe drewniane rusztowanie powinno być bardzo dokładnie zaimpregnowane. Jest to bardzo ważne, ponieważ deskę elewacyjna można konserwować co kilka lat, a rusztowania już nie.

Co to jest ruszt krzyżowy?

Do montażu drewnianej elewacji najczęściej wykorzystuje się ruszt krzyżowy. Ten rodzaj rusztu wykonujemy poprzez przykręcenie łat (desek) w odstępach 40 - 60 centymetrowych. Następnie do łat przykręcamy kontr łaty, czyli deski ustawione prostopadle do kierunku łat. Na gotowym stelażu montujemy deskę elewacyjną. Zaletą rusztu krzyżowego jest eliminacja mostków cieplnych, dlatego ten rodzaj rusztu jest najczęściej polecany.

Wentylacja drewnianej elewacji

Montując ruszt pod drewnianą elewację, należy pamiętać o właściwej wentylacji i dobrać grubość desek na łaty i kontrłaty tak, żeby pomiędzy ścianą a deską elewacyjną powstała szczelina wentylacyjna minimum 20 mm. Szczelinę należy odpowiednio zabezpieczyć przed insektami i gryzoniami oraz wodą. W tym celu montujemy gęstą siatkę na górze desek i po bokach. Doskonałą ochroną przed wodą są natomiast okapniki montowane tuż nad siatką.

Długość i rozmieszczenie wkrętów na drewnianej elewacji

• Gwoździe i wkręty do montażu drewnianej elewacji powinny być dwa razy dłuższe od grubości desek elewacyjnych. Dla przykładu, jeśli deska ma grubość 6 cm, to wkręt powinien mieć minimum 11 cm, a najlepsze będą wkręty 12 centymetrowe.
• Rozmieszczenie wkrętów wpływa na trwałość i estetykę drewnianej elewacji, dlatego nie należy oszczędzać na wkrętach. Deski 4 metrowe montujemy na dwa równo rozmieszczone wkręty, a 6 metrowe na 3 wkręty. Przykręcając deskę elewacyjną, należy uważać, aby deska nie stykała się z folią wiatroizolacyjną, ponieważ taka deska nie będzie miała wentylacji i będzie bardziej narażona na wypaczenie i gnicie.

Drewniana elewacja, jaki wzór wybrać?

Wybór drewna pod względem jego odporności na wszelkie uszkodzenia to jedno, pamiętajmy jednak, że każdy gatunek drewna ma swój kolor i usłojenie, czyli wzór, który będzie widoczny na elewacji. W tym wypadku warto wypośrodkować właściwości techniczne drewna z oczekiwaniami wizualnymi. Kolejna kwestia to sposób ułożenia desek. Wiele osób zastanawia się, czy lepiej będzie prezentować się deska układana w cegiełkę, w prostej linii, jodełkę, deska obok deski, na skos czy też elewacja żaluzjowa. W tym wypadku najlepsze są proste rozwiązania. Drewniana elewacja z desek w jednym kolorze, o jednej długości i tej samej szerokości sprawi, że budynek będzie wyglądał ekskluzywnie i schludnie. Wszelkie łączenia kolorów i desek różnej długości na ścianie wprowadzają chaos, a budynek wygląda na zaniedbany. Drugim polecanym rozwiązaniem jest drewniana elewacja żaluzjowa, która nadaje budowli nowoczesnego wyglądu.

Kiedy warto wybrać elewację z naturalnych desek?

• Deskę elewacyjną można stosować na wiele sposobów, naturalne drewno nie tylko dodaje uroku, ociepla bryłę budynku i jest gustowną dekoracją, doskonale łączy się z innymi materiałami. Naturalną deskę elewacyjną warto zastosować jako:
• element kontrastujący z resztą elewacji
• akcent ocieplający nowoczesną chłodną loftową bryłę budynku. Ten zabieg stosuje się najczęściej w przypadku nowoczesnych domów, które powstały na obrzeżach miast i nie pasują do otoczenia. Dzięki drewnianej ścianie łatwiej jest wtopić budynek w leśny lub wiejski krajobraz.
• Podkreślenie wybranych elementów architektonicznych, np. słupów, okien, ściany na balkonie czy werandy
• Drewniana elewacja zastosowana wybranych fragmentach budynku może optycznie zmienić kształt domu, obniżyć lub poszerzyć ściany. Montaż desek elewacyjnych jest doskonałym sposobem na „nadanie” budynkowi właściwych proporcji.

Wady i zalety drewnianej elewacji

• estetyczne wykończenie
• możliwość połączenia z innymi materiałami, drewno pięknie się prezentuje z kamieniem, betonem, szkłem a nawet blachą
• możliwość zmiany koloru desek,
• możliwość wymiany poszczególnych elementów elewacji. Umiejętnie położona drewniana elewacja umożliwia wymianę pojedynczych uszkodzonych desek
• konieczność impregnacji desek elewacyjnych co kilka lat, a w przypadku termo desek systematyczne stosowanie dedykowanego oleju, który zabezpiecza kolor drewna.